Jakie stanowiska wobec problemu aborcji zajmują poszczególne Kościoły i tradycje wyznaniowe? Odpowiedzi na to pytanie przedstawili prelegenci uczestniczący w ekumenicznej konferencji pt. „Godność osób oraz szacunek dla życia” zorganizowanej online przez Polskie Forum Chrześcijańskie.
Stanowiska w sprawie aborcji w teologii moralnej i etyce teologicznej zaprezentowali przedstawiciele Kościoła rzymskokatolickiego, Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, Kościoła Ewangelicko Augsburskiego, Kościoła Chrześcijan Baptystów oraz Kościoła Zielonoświątkowego a także Kościoła Ewangelicko – Metodystycznego RP.
Stanowisko Kościoła rzymskokatolickiego przedstawił ks. dr hab. Marian Pokrywka z KUL. Podkreślił, że nauczanie Kościoła o niedopuszczalności aborcji oparte jest na prawie naturalnym i Piśmie św., choć przez wieki nauczanie to wzbogacane było o nowe elementy. Zwrócił uwagę, że toczone w ubiegłych wiekach dyskusje na temat tego, w którym momencie dusza łączy się z ciałem, nie wpływają na całość nauczania krytykującego przerywanie ciąży.
Prelegent przedstawił dokumenty Kościoła, m.in. fragment konstytucji Soboru Watykańskiego II „Gaudium et Spes” mówiącej o konieczności ochrony życia od poczęcia oraz określającej aborcję podobnie jak dzieciobójstwo mianem „haniebnego przestępstwa”. Przytoczył również szereg wypowiedzi papieży, m.in. Pawła VI, Jana Pawła II oraz Franciszka mówiących o tym, że aborcja jest zabójstwem istoty ludzkiej oraz zwracających uwagę na niepokojący fakt zacierania się zła tego czynu w społecznej świadomości.
Kościół katolicki, jak zwrócił uwagę ks. dr hab. Marian Pokrywka, krytykuje też terminologię i język mówienia o aborcji jako np. o „zabiegu”, dzięki czemu można niejako ukryć sens tego działania. Demaskuje również aborcyjny charakter tzw. pigułki „dzień po”. Prelegent podkreślił też, że zgodnie ze stanowiskiem Kościoła rzymskokatolickiego aborcja jest grzechem szczególnie ciężkim, wiążącym się z karą ekskomuniki.
– Aborcja jest okrutną eksterminacją dziecka i wiąże się z krzywdą kobiety, nawet jeśli jest wynikiem jej decyzji – mówił ks. dr Artur Aleksiejuk z ChAT, przedstawiając prawosławną perspektywą spojrzenia na to zjawisko. Sprecyzował, że Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny nie sformułował odrębnego stanowiska w tej sprawie, ale zgadza się ze stanowiskami wielu Kościołów prawosławnych, Kościoła rzymskokatolickiego oraz tych Kościołów ewangelickich, które uznają ten czyn za zabójstwo człowieka.
Podkreślił, że w tradycji chrześcijańskiej punktem wyjścia, jeśli chodzi o rozważania na temat statusu ludzkiego zarodka jest refleksja na temat Chrystusa i momentu Wcielenia. Nawiązując m.in. do ewangelicznej opowieści o nawiedzeniu św. Elżbiety oraz do pism św. Maksyma Wyznawcy podkreślił, że w tradycji chrześcijańskiej Chrystus, jeszcze przed narodzeniem, posiadał duszę i był Zbawicielem.
Zdaniem Kościołów prawosławnych już od momentu poczęcia człowiek jest uduchowionym ciałem i ucieleśnioną duszą. To Bóg jest dawcą jego życia – zaznaczył. Przytoczył też uchwały synodu Kościoła z 691 i 692 r., które m.in. przewidywały dla kobiet dostarczających środki do dokonania aborcji karę taką samą jak dla zabójcy. – Reguły kanoniczne stawiają między aborcją a zabójstwem znak równości – powiedział, przytaczając stanowisko Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.
Prelegent podkreślił, że odpowiedzialność za zło aborcji obok matki ponosi również ojciec dziecka, lekarz oraz inne osoby przyczyniające się do niej. Zaznaczył, że Kościół prawosławny nie odrzuca osób dokonujących aborcji ale wzywa je do pokuty.
Zwrócił też uwagę, że choć zdecydowana większość hierarchów wyraża radykalny sprzeciw wobec praktyki aborcji w sytuacji ciężkiego uszkodzenia płodu, w Kościele prawosławnym są też stanowiska dopuszczające tę praktykę pod pewnymi warunkami.
Na temat stosunku Kościoła Ewangelicko Augsburskiego do aborcji mówił bp dr hab. Marcin Hintz, profesor ChAT. Przypomniał, że swoistą „Magna charta” etyki ewangelickiej jest dokument „Bóg jest przyjacielem człowieka” z 1989 r. Tekst ten, mówiący o aborcji jako o jednym z przykładów ludzkich tendencji autodestrukcyjnych, zwraca jednocześnie uwagę na znaczenie odpowiedzialności za ludzkie życie.
Bp Hintz zaznaczył, że w starożytności chrześcijańskiej wyrażano zdecydowanie potępienie wobec aborcji jako masowej praktyki w imperium rzymskim, natomiast w średniowieczu, pod wpływem św. Augustyna i rozważań nt. uduchowienia płodu, dyskutowano o dopuszczalności aborcji w niektórych wypadkach.
Nawiązując do wypracowanego w 1991 r. stanowiska synodu Kościoła Ewangelicko Augsburskiego, podkreślił, że Kościół wspiera ochronę życia, nie widzi jednak swej roli we wpływaniu na ustawodawcę w celu penalizacji aborcji. Jak zaznaczył, najważniejsze jest to, by liczba aborcji faktycznie została zminimalizowana oraz by nie dopuszczać do sytuacji, w których na świat mogłyby przyjść niechciane dzieci. Kościół wypowiada się przeciw aborcji na życzenie.
Prelegent przywołał też najnowsze stanowisko biskupów luterańskich, z 2020 r., wydane w związku ze społecznymi protestami po decyzji Trybunału Konstytucyjnego. Jak podkreślił, stanowisko to nie wpisuje się w rygoryzm moralny ale poszukuje rozwiązań w duchu ewangelickiej etyki odpowiedzialności.
– Nie mamy stanowisk syntetycznych, obowiązujący wszystkich baptystów. To wynika z naszej eklezjologii – stwierdził prezbiter dr Mateusz Wichary, mówiąc o perspektywie Kościoła Chrześcijan Baptystów.
Zaznaczył, że o tej różnorodności postaw przypominali m.in. baptyści w USA, których znaczna część bardzo aktywnie angażuje się w sprzeciw wobec aborcji. Podkreślił też, że Południowa Konwencja Baptystyczna, skupiająca zbory zwłaszcza z południowej części Stanów, niemal co roku wydaje rezolucję potępiającą każdą aborcję poza sytuacją zagrożenia życia matki i stosuje przy tym argumentację taką jak katolicy i prawosławni.
Stanowisko polskich baptystów, wypracowywane przez komisję bioetyczna powołaną przy Kościele nie zostało jeszcze zatwierdzone, prawdopodobnie jednak, jak zaznaczył dr Wichary, tak się stanie. W myśl tego stanowiska aborcja jako pozbawienie życia człowieka rozwijającego się w łonie matki jest złamaniem piątego przykazania Dekalogu: „nie morduj”. Komisja nie wypowiada się o sytuacji, gdy życie kobiety jest zagrożone.
Prelegent podsumowując stwierdził, że większość baptystów aborcji jednoznacznie się sprzeciwia, choć jest też skrzydło liberalne, które swoje stanowisko buduje na koncepcji wolnej woli oraz współczuciu dla kobiety. Zwrócił też uwagę na bardzo duże zaangażowanie społeczne chrześcijan baptystów.
Dr Tomasz Józefowicz z Kościoła Zielonoświątkowego zwrócił uwagę, że wspólne stanowisko Kościołów pentekostalnych w Polsce nt. aborcji mogłoby brzmieć: „nie rozmawiajmy o tym”. – Są bardzo duże różnice perspektyw, hasło „wybierz życie” dla każdego może oznaczać coś innego, dlatego jest to kwestia niemal nieobecna – powiedział.
Zaznaczył, że aborcja nie jest przez Kościoły akceptowana jako środek planowania rodziny. Przypomniał też, że niektóre Kościoły pentekostalne na świecie sformułowały stanowiska, w których opowiadają się za ochroną życia od momentu poczęcia, z wyjątkiem sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia matki.
Zaznaczył jednak, że w perspektywie Kościołów zielonoświątkowych ogromnie istotne jest nie tyle głoszenie idealnych koncepcji, co konkretne działania w kierunku zmiany sytuacji, które skłaniają ludzi do decyzji o aborcji. Podkreślił duże zaangażowanie tych Kościołów w działalność społeczną, budowanie systemów wsparcia dla rodzin , przeciwstawianie się przemocy.
– Zanim powiemy „wybierzcie życie” musimy stać się wspólnotami, które pomogą nieść konsekwencje tych wyborów. Może dlatego taka powściągliwość w formułowaniu naszych stanowisk – powiedział.
Stanowisko Kościoła Ewangelicko – Metodystycznego w RP, przesłane przez bp. Edwarda Puśleckiego, przedstawiła prowadząca sesję prof. Kalina Wojciechowska, profesor ChAT.
– Wiara w święty charakter nienarodzonego życia nie pozwala zaakceptować aborcji – twierdzą metodyści. Ich zdaniem to Bóg ustanawia granice ludzkiej egzystencji. Ważny jest jednak również szacunek dla życia i zdrowia matki. Kościół dopuszcza aborcję przy zastosowaniu odpowiednich procedur medycznych, przy zagrożeniu życia i zdrowia matki. Nie uznaje jednak aborcji za dopuszczalną metodę kontroli urodzin i bezwzględnie odrzuca ją jako metodę wyboru płci dziecka. Sprzeciwia się aborcji w ostatnich miesiącach ciąży, polegającej na kawałkowaniu płodu i wzywa do położenia kresu tym praktykom.
Kościół zwraca uwagę, że osoby dokonujące aborcji przed przystąpieniem do zabiegu obowiązkowo powinny proponować kobiecie znieczulenie.
Jak wskazują metodyści, Kościół powinien oferować pomoc w kierunku zredukowania liczby niechcianych ciąż oraz opiekować się osobami przerywającymi ciążę, przeżywającymi sytuacje kryzysowe związane z ciążą oraz tymi, które wydają na świat potomstwo. Apelują też o wspieranie i ułatwianie adopcji oraz o pomoc kobietom w znajdowaniu alternatyw dla aborcji.
