Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przygotowało projekt rozporządzenia dotyczącego funkcjonowania domów dla samotnych rodziców z małoletnimi dziećmi. Zaproponowane przez ministerstwo zmiany – obok wielu pożądanych rozwiązań – prowadzić mają do uniemożliwienia korzystania z takich placówek przez samotnych rodziców, którzy nie osiągnęli pełnoletności. Interwencji w sprawie podjął się Instytut Ordo Iuris, włączając się w konsultacje projektu.
„Komentowany projekt rozporządzenia obok słusznych i właściwych rozwiązań zawiera także zmiany, które mogą negatywnie wpłynąć na sytuację małoletnich matek potrzebujących szczególnej pomocy. W związku z powyższym Instytut Ordo Iuris włączył się w proces opiniowania rozporządzenia, a także przygotował projekt ustawy niwelujący problem pozostawania pod władzą rodzicielską małoletnich matek korzystających z pomocy domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży” – wskazuje Łukasz Bernaciński, Dyrektor Centrum Analiz Legislacyjnych.
Zgodnie z projektem rozporządzenia, domy dla matek mają zapewniać całodobowy, okresowy pobyt pełnoletnim matkom z małoletnimi dziećmi, kobietom w ciąży, ojcom z małoletnimi dziećmi, jak również innym osobom sprawującym opiekę prawną nad małoletnimi dziećmi. Tak sformułowany przepis projektu rozporządzenia wyklucza jednak możliwość przebywania w tego rodzaju placówkach rodziców małoletnich sprawujących opiekę nad własnymi dziećmi. W uzasadnieniu projektu zwraca się uwagę na formalnoprawne przeszkody ich pobytu powstające ze względu na nieposiadanie przez małoletnich rodziców pełnej zdolności do czynności prawnych.
Jak jednak zwracają uwagę eksperci Instytutu Ordo Iuris, takie brzmienie projektu rozporządzenia może skutkować brakiem udzielenia pomocy doraźnej, interwencyjnej osobom małoletnim ubiegającym się o skierowanie do domu pomocy, również w przypadkach znajdowania się ich w sytuacjach kryzysowych bądź też w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia. Według prawników z Instytutu, niezbędnym jest uregulowanie możliwości otoczenia opieką nieletnich rodziców, którzy często podejmują decyzję o wychowaniu dziecka w trudnych warunkach, niejednokrotnie wbrew woli własnej rodziny. W analizie Ordo Iuris wskazuje, że minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego nie posiada kompetencji do doprecyzowania delegacji ustawowej, a w konsekwencji do zawężenia kręgu osób uprawnionych do korzystania z usług świadczonych przez domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, w sposób wykluczający małoletnie matki i małoletnie kobiety w ciąży.
Mniejsze kontrowersje wzbudza pozostała część projektu. W wykazie prac legislacyjnych Ministra Rodziny i Polityki Społecznej wskazano, że w nowym rozporządzeniu ministerstwo zamierza m.in. zrezygnować z określania liczby mieszkańców domu oraz wskazać na rozwiązania zapewniające im pobyt w warunkach zapewniających większą niż dotychczas prywatność. Wskazano również otwarty katalog usług świadczonych przez osoby posiadające specjalistyczne kwalifikacje, które może, w zależności od potrzeb, świadczyć placówka. Doprecyzowano także kwestie związane z kierowaniem do domów w tym m.in. osób bezdomnych i w bardziej szczegółowy sposób opisano prawa i obowiązki osób przebywających w domu. Wymienione wyżej zmiany względem aktualnie obowiązującego rozporządzenia, według analityków Ordo Iuris, należy ocenić pozytywnie. W opublikowanej opinii wskazują oni, że „szczególną aprobatę wzbudza otwartość katalogu świadczonych usług, co pozwala na adekwatniejsze ich dostosowanie do aktualnego zapotrzebowania”.
Projekt rozporządzenia w sprawie domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży umieszczony jest na stronach Rządowego Centrum Legislacji i obecnie znajduje się w toku konsultacji publicznych, uzgodnień i opiniowania. Zamieszczony został w wykazie prac legislacyjnych Ministra Rodziny i Polityki Społecznej pod numerem 39.
