Model biznesowy mediów społecznościowych, moralizacja i depersonalizacja debaty w internecie, kultura ofiary to przyczyny hejtu w mediach, na które wskazuje dr Tomasz Terlikowski, filozof, bioetyk, dziennikarz, którego wykład na ten temat wygłoszony w ramach drugiej edycji Wiosennej Szkoły Bioetyki został właśnie opublikowany na kanale Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki w serwisie YouTube.
Wskazując na przyczyny hejtu w internecie dr Tomasz Terlikowski wskazał na dokonującą się od ok. 50 lat gigantyczną rewolucję komunikacyjną, która człowieka myślącego (homo sapiens) w kategoriach słowa pisanego zastąpiła istotą, która posługuje się głównie obrazem (homo videns). – O ile słowo pisane odwołuje się do racji, obraz odwołuje nas do emocji i emocje ma wywołać – mówił filozof i publicysta.
Zwrócił uwagę na „bańki” w mediach społecznościowych, które przez algorytmy sprawiają, że użytkownikowi wydaje się, że wszyscy inni myślą tak, jak on. Ponadto debata w mediach bardzo się zmoralizowała. – 20-30 lat temu mówiliśmy: mylisz się. (…) Można się mylić, ale być dobrym człowiekiem, bo w innych sprawach można mieć rację. Dzisiaj mówimy: on kłamie. A jak kłamie, to nie jest dobrym człowiekiem. I wtedy nie wchodzi się z nim w polemikę, ale jasno przeciwstawia się złu, jakim jest kłamstwo – wyjaśnia dr Terlikowski zaznaczając, że taka perspektywa zmienia model debaty.
Wskazał także na panującą „kulturę ofiary”. – Każdy chce być ofiarą. To jest bardzo wygodne, bo ofiara ma rację – mówi publicysta i dodaje, że uczestnik debaty czuje się ofiarą już wtedy, gdy kwestionowana jest jego opinia. Tomasz Terlikowski podkreślił, że problem ten dotyczy każdej ze stron sporu. Zwrócił także uwagę na depersonalizację debaty w internecie. — Mnie się nigdy nie zdarzyło, żeby ktoś w twarz powiedział mi to, co czytam o sobie w internecie – zaznaczył red. Terlikowski. Wskazał również na model biznesowy właścicieli mediów, bo oglądalność napędzana jest przez emocje, a hejt je wywołuje. Ponadto wpływ na negatywne zjawiska w mediach ma polityka.
Skutkami hejtu zauważonymi przez dr. Terlikowskiego są m.in. negatywny wpływ na stan psychiczny i emocjonalny; głęboka infantylizacja debaty; pogłębiający się podział i brak możliwości porozumienia; zniszczenie polityki jako przestrzeni rozmowy o dobru wspólnym i dążenia do niego; zastąpienie agory przez media społecznościowe. Wskazał też na rosnącą rolę algorytmów internetowych, wiedzy, jaką zgromadziły o ich użytkownikach media społecznościowe i rozwoju sztucznej inteligencji. – To wszystko prowadzi nas do bardzo ścisłego ograniczenia demokracji, jako przestrzeni wolnego wyboru – mówił Tomasz Terlikowski zaznaczając, że coraz większą rolę w polityce odgrywają fejk, kłamstwo i hejt.
Jako przestrzeń nadziei wskazał na postulaty niektórych polityków europejskich, którzy chcą ograniczenia globalnych wpływów wielkich imperiów dysponujących mediami społecznościowymi czy mechanizmy weryfikujące fejki, ale równocześnie wyraził obawę, że głębokie zmiany w tych kwestiach przyjdą dopiero wtedy, gdy wydarzy się coś naprawdę dramatycznego.
Wykład jest dostępny na kanale Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki w serwisie YouTube:
Wiosenna Szkoła Bioetyki to program szkoleń eksperckich dla bioetyków, naukowców z różnych dziedzin, personelu medycznego, studentów oraz wszystkich zainteresowanych, którzy w swojej pracy i środowisku spotykają się z tematami bioetycznymi. Druga edycja odbyła się w Krakowie w dniach 14-15 kwietnia 2023 r.
Wiosenna Szkoła Bioetyki to jeden z projektów w ramach powstałej w Krakowie Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki, której celem jest popularyzacja nauki, rozwój bioetyki i edukacji bioetycznej w Polsce, a także promocja wiedzy i badań naukowych w zakresie nauk przyrodniczych i medycznych, które są nieodłącznie związane z licznymi, wciąż nowymi dylematami natury etycznej.
Interdyscyplinarna Akademia Bioetyki została objęta honorowym patronatem Ministra Edukacji i Nauki. Projekt jest dofinansowany ze środków budżetu państwa w ramach programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki.
Szczegóły na www.akademiabioetyki.pl.
