Aborcja – zabieg bezpieczny, tani, zdrowy? O powikłaniach i konsekwencjach aborcji.

Aborcja przedstawiana jest powszechnie w mediach jako alternatywa dla kobiet, którym z różnych powodów ciąża wydaje się komplikacją planów życiowych. Najczęściej jest to ciąża nieplanowana lub ciąża o zwiększonym ryzyku wystąpienia wad wrodzonych u dziecka lub konsekwencji zdrowotnych u matki. Aborcja jest przedstawiana jako szybka, zdrowa, tania (bądź za darmo, czyli na koszt podatników) i bezpieczna.

Jednym z głównych argumentów podnoszonych przez zwolenników aborcji w dyskusji na temat ciąży powstałej w wyniku gwałtu jest pytanie, czy mamy prawo narażać zgwałconą kobietę na zagrożenie zdrowia i życia w wyniku ciąży.

Znany przykład pani Alicji Tysiąc wywołał burzę medialną mającą na celu wywołanie powszechnego współczucia dla kobiety, której wzrok rzekomo pogorszył się w wyniku tego, e donosiła ciążę. Odmówiono jej aborcji- zabiegu przecież bezpiecznego i pozornie wskazanego u matki z wadą wzroku.

Kolejny, bardzo często spotykany argument popularyzatorów aborcji (również w środowisku lekarskim) dotyczy porównania poronienia naturalnego i zabiegu aborcji.

Oczywiście, w przebiegu ciąży i porodu również dochodzi do powstania powikłań. Zdarza się, że rodzą się dzieci obarczone wadami wrodzonymi, dochodzi do poronień, porodów przedwczesnych, groźnych dla życia matki i dziecka stanów chorobowych zarówno w czasie ciąży, jak i porodu. Należy jednak podkreślić, że czym innym jest patologia ciąży lub powikłanie okołoporodowe, a czym innym konsekwencje czynu podjętego przez człowieka w celu przerwania naturalnego procesu jakim jest ciąża lub działania szkodzące poczętemu dziecku. A więc czym innym jest przeżywanie konsekwencji poronienia naturalnego lub powstałego w wyniku niezależnej od matki choroby, a czym innym przeżywanie konsekwencji aborcji. Postanowiłam zebrać obszerny materiał, oparty wyłącznie na podstawie badań naukowych, jasno dowodzący, że aborcja nie jest zabiegiem bezpiecznym, zdrowym ani tanim, biorąc pod uwagę skutki zdrowotne i społeczne.

Poniżej przedstawiam przegląd najczęściej występujących powikłań i konsekwencji zabiegu aborcji.

Zgon

Kobiety po zabiegu aborcji są cztery razy bardziej narażone na ryzyku zgonu w ciągu 12 miesięcy od zabiegu niż kobiety, które donosiły ciążę. Co ciekawe, u kobiet, które donosiły ciążę, zgon występuje dwa razy rzadziej, niż u kobiet, które nie były w ciąży [1].

Częstszy odsetek zgonów u kobiet po zabiegu aborcji jest związany nie tylko z medycznymi powikłaniami samego zabiegu. Wyniki badań dotyczące przyczyn zgonu u kobiet w ciągu roku od zabiegu wskazują na znacznie większy odsetek samobójstw u kobiet, które dokonały aborcji. Badanie STAKES, w którym przebadano 281 przypadków zgonów kobiet w ciągu roku od ostatniej ciąży wykazało, że samobójstwo popełnia 7 razy więcej kobiet po aborcji niż kobiet, które donosiły ciążę [2]. Ponadto wykazano, że ryzyko samobójstwa w ciągu roku od zabiegu aborcji jest 2 razy wyższe niż w populacji ogólnej kobiet.

Wśród kobiet, które dokonały zabiegu aborcji, 30-55% myśli o popełnieniu samobójstwa, natomiast u 7-30% dochodzi do udokumentowanych prób samobójczych, których bezpośrednim powodem są myśli dotyczące dokonanej aborcji [3].

Istotnym czynnikiem wpływającym na odsetek zgonów wśród kobiet po zabiegu aborcji jest fakt, że znacznie częściej niż kobiety, które donosiły ciążę oraz kobiety w populacji ogólnej, prowadzą one ryzykowny tryb życia. W amerykańskim badaniu opublikowanym w 1997 roku na zlecenie stanu Virginia wykazano, że kobiety po zabiegu aborcji o 62% częściej wymagają specjalistycznego leczenia psychiatrycznego a o 12% częściej wymagają leczenia z powodu urazów powstałych w wypadkach niż kobiety, u których nie dokonano aborcji [4]. Badanie wykonane na zlecenie rządu kanadyjskiego wykazuje natomiast, że kobiety w ciągu roku od zabiegu aborcji wymagają leczenia psychiatrycznego o 41% częściej niż kobiety, które donosiły ciążę a o 25% częściej dochodzi u nich do urazów związanych z wypadkami oraz aktami przemocy. Udokumentowano także większą skłonność do nadużywania alkoholu i innych substancji szkodliwych u kobiet po aborcji [5], co bezpośrednio wpływa na większy odsetek urazów, wypadków i zgonów w tej grupie.

Zgon z przyczyn naturalnych, nie będący bezpośrednim skutkiem samobójstwa bądź urazu jest o 60% częstszy u kobiet, które dokonały aborcji niż u kobiet, które donosiły ciążę lub poroniły [1]. Wykazano, że ogólny stan zdrowia kobiet po aborcji jest gorszy niż u kobiet, które nie dokonały aborcji. Z aborcją związane są zaburzenia snu, zaburzenia odżywiania, depresja i nadużywanie substancji szkodliwych, mające negatywny wpływ na ogólny stan zdrowia kobiet po aborcji.

Do przyczyn zgonu związanych bezpośrednio z zabiegiem aborcji należą: krwotok, zakażenie, powikłania zakrzepowo-zatorowe, powikłania związane ze znieczuleniem oraz nierozpoznana ciąża pozamaciczna. Uważa się, że legalna aborcja jest piątą przyczyną zgonów matczynych, choć dane te nie są podawane w oficjalnych raportach [8]. W 1989 roku opisano trzy przypadki zgonów będących bezpośrednim skutkiem aborcji w stanie Maryland, jednak przypadki te nie zostały uwzględnione w oficjalnych raportach przyczyn zgonu stanu Maryland z 1989 roku. Fakt, że śmiertelne powikłania aborcji nie są uwzględnianie w oficjalnych raportach dotyczących przyczyn zgonu wynika również z regulacji Światowej Organizacji Zdrowia, która zaleca podawanie jako przyczyny zgonu w wyniku zabiegów chirurgicznych samego powikłania, bez uwzględnienia rodzaju zabiegu [10]. Na przykład jako przyczynę zgonu kobiety, która umarła w wyniku krwotoku podczas zabiegu aborcji podaje się „krwotok” , bez zaznaczenia, w jakich okolicznościach do niego doszło.

Rak szyjki macicy, jajnika i wątroby.

Wśród kobiet, które dokonały jednego zabiegu aborcji występuje 2,3 razy większe ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy. U kobiet, które dokonały 2 lub więcej zabiegów aborcji, ryzyko to jest 4,92 razy wyższe. Podobnie, u kobiet, które dokonały jednego lub więcej zabiegów aborcji, wzrasta ryzyko zachorowania na raka jajnika i raka wątroby. Fakt ten wiąże się z nienaturalnymi zmianami hormonalnymi, jakie zachodzą w organizmie kobiety w wyniku przerwania ciąży a także z uszkodzeniem szyjki macicy oraz ze stresem, który ma niekorzystny wpływ na system immunologiczny [11]. Istnieją także doniesienia o zwiększonym ryzyku zachorowalności na raka piersi u kobiet po aborcji, związanym ze zmianami hormonalnymi niekorzystnie wpływającymi na różnicowanie się komórek gruczołów sutkowych [12].

Perforacja macicy

Szacuje się że u 2-3% kobiet w wyniku zabiegu aborcji dochodzi do perforacji macicy [13]. Ryzyko perforacji macicy jest wyższe u kobiet, które wcześniej rodziły oraz u kobiet, które podczas zabiegu aborcji były poddane znieczuleniu ogólnemu [14]. Uszkodzenie macicy może mieć wpływ na komplikacje w następnych ciążach, może także doprowadzić do konieczności wykonania histerektomii (usunięcia macicy), zabiegu, który obarczony jest ryzykiem wielu powikłań.

Uszkodzenie szyjki macicy

Podczas zabiegu aborcji dochodzi do mikrourazów szyjki macicy, które mają niekorzystny wpływ na przebieg dalszych ciąż oraz porodów. W wyniku uszkodzenia szyjki macicy zwiększa się także ryzyko porodu przedwczesnego. Ryzyko uszkodzenia szyjki macicy podczas aborcji jest większe u nastolatek oraz w drugim trymestrze ciąży [15].

Łożysko przodujące

Aborcja zwiększa ryzyko nieprawidłowego kształtowania się łożyska w późniejszych ciążach. Łożysko przodujące, czyli łożysko położone nieprawidłowo, w określonych sytuacjach może stanowić zagrożenie zarówno dla matki, jak i dziecka. Występuje ono 7-15 razy częściej u kobiet po aborcji [16]. Nieprawidłowo ukształtowane łożysko zwiększa prawdopodobieństwo występowania wad wrodzonych u dziecka, zwiększa odsetek śmierci okołoporodowej i zwiększa ryzyko masywnego krwotoku podczas porodu.

Ciąża pozamaciczna

Aborcja w stopniu znacznym zwiększa ryzyko wystąpienia ciąży pozamacicznej w przyszłości [17]. Ciąża pozamaciczna nierozpoznana w porę jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia dla matki, często również prowadzi do bezpłodności.

Zapalenie narządów miednicy mniejszej

Zapalenie narządów miednicy mniejszej czyli zapalenie górnego odcinka dróg rodnych, może występować pod postacią zapalenia błony śluzowej macicy i jajowodów, ropnia jajowodowo-jajnikowego oraz zapalenia otrzewnej miednicy mniejszej. Chorobę wywołują drobnoustroje przenoszone drogą płciową, zwłaszcza dwoinka rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae) i chlamydie (Chlamydia trachomatis) [18]. Jest to stan powodujący znaczne obniżenie płodności, niewłaściwie leczony bądź za późno rozpoznany powodujący trwałe zmiany pozapalne narządu rodnego kobiety. Jak wskazują badania, 20-27% kobiet poszukujących możliwości wykonania aborcji jest zakażonych chlamydią. U 5% z nich dochodzi do rozwinięcia się zapalenia narządów miednicy mniejszej w ciągu trzech miesięcy od aborcji [19].

Powikłania nagłe

U ok. 10% kobiet dokonujących aborcji, dochodzi do wystąpienia powikłań nagłych, wśród których jedna piąta przypadków to stany bezpośrednio zagrażające życiu kobiety.

Do powikłań nagłych aborcji należą: zakażenie, masywny krwotok, zakrzepica, perforacja macicy, uszkodzenie szyjki macicy, wstrząs septyczny. Do powikłań mniej poważnych bezpośrednio związanych z zabiegiem aborcji należą przewlekłe stany zapalne w obrębie miednicy mniejszej, zespoły bólowe miednicy mniejszej, zaburzenia ze strony układu pokarmowego, krwawienia, stany gorączkowe [20].

Powikłania psychologiczne

Badanie przeprowadzone w Kalifornii na grupie 56 741 kobiet wykazało, kobiety, które dokonały aborcji, w ciągu 90 dni od zabiegu, 160% razy częściej wymagają leczenia psychiatrycznego w zakładach zamkniętych w okresie do czterech lat od zabiegu, niż kobiety, które donosiły ciążę [21]. W innym badaniu, przeprowadzanym na grupie kobiet w 8 tygodni po aborcji, wykazano, że w tym okresie 44% kobiet cierpi na zaburzenia nerwicowe, 36% kobiet doświadcza zaburzeń snu, 31% kobiet żałuje swojej decyzji, a 11% przyjmowało środki psychotropowe przepisane przez lekarza rodzinnego [21]. Badanie retrospektywne, przeprowadzone w okresie pięciu lat w Kanadzie wykazało, że kobiety po zabiegu aborcji wymagają konsultacji psychiatrycznych znacznie częściej niż kobiety w populacji ogólnej. W grupie kobiet po aborcji interwencji psychiatrycznej wymagają najczęściej nastolatki, kobiety po rozwodzie lub rozstaniu z partnerem oraz kobiety, które dokonały więcej niż jedną aborcję [23].

U wielu kobiet zaobserwowano także mechanizm wyparcia. Stres poaborycyjny wywołuje u nich określone skutki w postaci np. schorzeń psychosomatycznych, natomiast dopiero po dłuższym okresie, w czasie którego szukają pomocy u różnych specjalistów z przyczyn pozornie nie związanych z aborcją, okazuje się, że stanowi on podłoże ich dolegliwości [24].

Zespół stresu pourazowego

Szacuje się, że co najmniej 1,5% kobiet doświadcza zespołu stresu pourazowego (ang. post-traumatic stress disorder; PTSD) w wyniku aborcji Niepełnoobjawowy zespół stresu pourazowego występuje u 43-65% kobiet po aborcji [25].

Zespół stresu pourazowego jest zaburzeniem psychicznym powstałym w następstwie traumatycznego wydarzenia, przekraczającego możliwości przeżywania jednostki. Doświadczany jest np. przez osoby, które przeżyły wojnę, przebywały w obozach koncentracyjnych, po udziale w wypadkach samochodowych, nieraz też po dramatycznej utracie bliskiej osoby. Nieraz ujawnia się po okresie tzw. latencji, po miesiącach lub latach od dramatycznego doświadczenia. Traumatyczne wydarzenie powraca do pacjenta w formie natrętnych myśli, koszmarnych snów, przeżywanego na nowo lęku związanego z danym wydarzeniem w sytuacjach z nim nie związanych. Zdarza się, że pacjent, nie mogąc uwolnić się od natrętnych myśli dotyczących traumatycznego wydarzenia, nadaje mu charakter symboliczny, doszukując się symboli i skojarzeń w zdarzeniach nie mających związku z sytuacją, w której się znalazł. W ten sposób przeżywa ją niejako w kółko na nowo. Nerwicowemu, nieadekwatnemu przeżywaniu rzeczywistości towarzyszą mechanizmy wyparcia przejawiające się tym, że pacjent nie pamięta danego wydarzenia lub konfabuluje na jego temat. Brak zrozumienia ze strony otoczenia i pogłębiające się stany lękowe i depresyjne prowadzą do poczucia wyalienowania, izolacji. Nieadekwatnym reakcjom lękowym i zubożeniu życia uczuciowego towarzyszy nadpobudliwość emocjonalna, nerwowość, pogorszenie funkcjonowania w życiu społecznym. W konsekwencji może dojść do myśli, prób samobójczych oraz trwałej zmiany osobowości.

Zaburzenie współżycia seksualnego

Wśród kobiet, które dokonały aborcji, 30-50% doświadcza zaburzeń współżycia seksualnego pod postacią awersji do współżycia, zespołów bólowych towarzyszących współżyciu, awersji do mężczyzn w ogóle lub promiskuityzmu [26]. Na zaburzenia współżycia seksualnego mają również wpływ opisane powyżej zaburzenia psychiczne oraz zwiększona skłonność do nadużywania alkoholu i substancji szkodliwych przez kobiety po aborcji.

Rozwód i trudności w relacjach partnerskich

Większość par po aborcji doświadcza trudności w utrzymaniu związku, rozwodu, separacji, obniżenia jakości relacji. Kobiety po zabiegu aborcji, które częściej niż kobiety w populacji ogólnej mają problem z samooceną, zaburzenia nerwicowe, zaburzenia lękowe, zaburzenia osobowości, skłonność do nadużywania środków psychotropowych i substancji szkodliwych, niechęć do mężczyzn i trudności w życiu seksualnym, trudniej zawierają długotrwałe relacje partnerskie. Statystycznie częściej również zostają samotnymi matkami.

Powtórne zabiegi aborcji

Kobiety, które raz dokonały aborcji znacznie częściej przerywają kolejne ciąże niż kobiety, które nigdy nie dokonały aborcji. Obecnie szacuje się, że ok. 45% aborcji stanowią aborcje powtórne.

Urszula Jeżewska

Piśmiennictwo:

[1] Gissler, M., et. al., “Pregnancy-associated deaths in Finland 1987-1994 — definition problems and benefits of record linkage,” Acta Obsetricia et Gynecolgica Scandinavica 76:651-657 (1997)

[2]. Mika Gissler, Elina Hemminki, Jouko Lonnqvist, “Suicides after pregnancy in Finland: 1987-94: register linkage study” British Medical Journal 313:1431-4, 1996.

[3] David Reardon, “Psychological Reactions Reported After Abortion,” The Post-Abortion Review, 2(3):4-8, Fall 1994; Anne C. Speckhard, The Psychological Aspects of Stress Following Abortion (Kansas City: Sheed & Ward, 1987); Vincent Rue, “Traumagenic Aspects of Elective Abortion: Preliminary Findings from an International Study” Healing Visions Conference, June 22, 1996

[4] Jeff Nelson,”Data Request from Delegate Marshall” Interagency Memorandum, Virginia Department of Medical Assistance Services, Mar. 21, 1997

[5] R.F. Badgley, D.F. Caron, M.G. Powell, Report of the Committee on the Abortion Law, Minister of Supply and Services, Ottawa, 1977:313-319.

[6] D.C. Reardon and P.G. Ney, “Abortion and Subsequent Substance Abuse” Am J Drug Alcohol Abuse 26(1):61-75.

[7] Philip G. Ney, Tak Fung, Adele Rose Wickett and Carol Beaman-Dodd, “The Effects of Pregnancy Loss on Women’s Health,” Soc. Sci. Med. 48(9):1193-1200, 1994.

[8] Kaunitz, “Causes of Maternal Mortality in the United States,” Obstetrics and Gynecology, 65(5) May 1985.

[9] Kevin Sherlock, Victims of Choice, (Akron, OH: Brennyman Books, 1996) 134-135.

[10] Isabelle Bégin, “World-wide Abortion Statistics Scam Exposed,” Reality, Oct. 1999.

[11] M-G, Le, et al., “Oral Contraceptive Use and Breast or Cervical Cancer: Preliminary Results of a French Case- Control Study, Hormones and Sexual Factors in Human Cancer Etiology, ed. JP Wolff, et al., Excerpta Medica: New York (1984) pp.139-147; F. Parazzini, et al., “Reproductive Factors and the Risk of Invasive and Intraepithelial Cervical Neoplasia,” British Journal of Cancer, 59:805-809 (1989); H.L. Stewart, et al., “Epidemiology of Cancers of the Uterine Cervix and Corpus, Breast and Ovary in Israel and New York City,” Journal of the National Cancer Institute 37(1):1-96; I. Fujimoto, et al., “Epidemiologic Study of Carcinoma in Situ of the Cervix,” Journal of Reproductive Medicine 30(7):535 (July 1985); N. Weiss, “Events of Reproductive Life and the Incidence of Epithelial Ovarian Cancer,” Am. J. of Epidemiology, 117(2):128-139 (1983); V. Beral, et al., “Does Pregnancy Protect Against Ovarian Cancer,” The Lancet, May 20, 1978, pp. 1083-1087; C. LaVecchia, et al., “Reproductive Factors and the Risk of Hepatocellular Carcinoma in Women,” International Journal of Cancer, 52:351, 1992.

[12] Breast cancer prevention institute “Reproductive breast cancer risks and breast lobule maturation.” 2007

[13] S. Kaali, et al., “The Frequency and Management of Uterine Perforations During First-Trimester Abortions,” Am. J. Obstetrics and Gynecology 161:406-408, August 1989; M. White, “A Case-Control Study of Uterine Perforations documented at Laparoscopy,” Am. J. Obstetrics and Gynecology 129:623 (1977).

[14] D. Grimes, et al., “Prevention of uterine perforation During Curettage Abortion,” JAMA, 251:2108-2111 (1984); D. Grimes, et al.,”Local versus General Anesthesia: Which is Safer For Performing Suction Abortions?” Am. J. of Obstetrics and Gynecology, 135:1030 (1979)

[15] K. Schulz, et al., “Measures to Prevent Cervical Injuries During Suction Curettage Abortion,” The Lancet, May 28, 1983, pp 1182-1184; W. Cates, “The Risks Associated with Teenage Abortion,” New England Journal of Medicine, 309(11):612-624; R. Castadot, “Pregnancy Termination: Techniques, Risks, and Complications and Their Management,” Fertility and Sterility, 45(1):5-16 (1986).

[16] Barrett, et al., “Induced Abortion: A Risk Factor for Placenta Previa”, American Journal of Ob&Gyn. 141:7 (1981).

[17] Daling,et.al., “Ectopic Pregnancy in Relation to Previous Induced Abortion”, JAMA, 253(7):1005-1008 (Feb. 15, 1985); Levin, et.al., “Ectopic Pregnancy and Prior Induced Abortion”, American Journal of Public Health (1982), vol.72,p253; C.S. Chung, “Induced Abortion and Ectopic Pregnancy in Subsequent Pregnancies,” American Journal of Epidemiology 115(6):879-887 (1982)

[18] Opracowanie na podstawie: Sexually transmitted diseases treatment guidelines, 2006
Kimberly A. Workowski, Stuart M. Berman; Centers for Disease Control and Prevention
Morbidity and Mortality Weekly Report, 2006; 55 (RR-11): 1-94
http://www.cdc.gov/std/treatment/2006/updated­regimens.htm (cyt. 29.02.2008) lek. Andrzej Fronda Medycyna Praktyczna Ginekologia i Położnictwo 2008/02

[19] T. Radberg, et al., “Chlamydia Trachomatis in Relation to Infections Following First Trimester Abortions,” Acta Obstricia Gynoecological (Supp. 93), 54:478 (1980); L. Westergaard, “Significance of Cervical Chlamydia Trachomatis Infection in Post-abortal Pelvic Inflammatory Disease,” Obstetrics and Gynecology, 60(3):322-325, (1982); M. Chacko, et al., “Chlamydia Trachomatosis Infection in Sexually Active Adolescents: Prevalence and Risk Factors,” Pediatrics, 73(6), (1984); M. Barbacci, et al., “Post- Abortal Endometritis and Isolation of Chlamydia Trachomatis,” Obstetrics and Gynecology 68(5):668-690, (1986); S. Duthrie, et al., “Morbidity After Termination of Pregnancy in First-Trimester,” Genitourinary Medicine 63(3):182-187, (1987)

[20] Frank, et.al., “Induced Abortion Operations and Their Early Sequelae”, Journal of the Royal College of General Practitioners (April 1985),35(73):175-180; Grimes and Cates, “Abortion: Methods and Complications”, Human Reproduction, 2nd ed., 796-813; M.A. Freedman, “Comparison of complication rates in first trimester abortions performed by physician assistants and physicians,” Am. J. Public Health, 76(5):550- 554 (1986)

[21] Za: Thomas Strahan: Detrimental Effects of Abortion: An Annotated Bibliography with Commentary (Third Edition), online version available on AbortionRisks.org

[22] Ashton,”They Psychosocial Outcome of Induced Abortion”, British Journal of Ob&Gyn., 87:1115-1122, (1980)

[23] R. Somers, “Risk of Admission to Psychiatric Institutions Among Danish Women who Experienced Induced Abortion: An Analysis on National Record Linkage,” Dissertation Abstracts International, Public Health 2621-B, Order No. 7926066 (1979); H. David, et al., “Postpartum and Postabortion Psychotic Reactions,” Family Planning Perspectives 13:88-91 (1981)

[24] Kent, et al., “Bereavement in Post-Abortive Women: A Clinical Report”, World Journal of Psychosynthesis (Autumn-Winter 1981), vol.13,nos.3-4

[25] Sharain Suliman et. al., “Comparison of pain, cortisol levels, and psychological distress in women undergoing surgical termination of pregnancy under local anaesthesia versus intravenous sedation,” BMC Psychiatry 2007, 7:24

[26] Speckhard, Psycho-social Stress Following Abortion, Sheed & Ward, Kansas City: MO, 1987; and Belsey, et al., “Predictive Factors in Emotional Response to Abortion: King’s Termination Study – IV,” Soc. Sci. & Med., 11:71-82 (1977)