Powszechność plagi nadużyć seksualnych w naszych społeczeństwach nie umniejsza jej potworności w obrębie Kościoła. Stanowczo apeluję o kompleksową walkę z wykorzystywaniem nieletnich. Papież Franciszek wystosował ten apel na zakończenie watykańskiego szczytu na temat ochrony nieletnich w Kościele. Nie wydano po nim żadnego dokumentu, papieskie przemówienie stanowiło jedyne podsumowanie czterodniowego spotkania.
Powołując się na dane międzynarodowych organizacji (WHO, UNICEF, Interpol, Europol) Ojciec Święty wskazał, że „plaga pedofilii jest niestety zjawiskiem rozpowszechnionym historycznie we wszystkich kulturach i społeczeństwach”, i że dopiero niedawno udało się przezwyciężyć to tabu, że wszyscy wiedzieli o istnieniu, tego problemu, ale nikt o tym nie mówił. Przywołał dane mówiące, że tymi którzy dopuszczają się wykorzystywania czyli przemocy (fizycznej, seksualnej lub emocjonalnej) są szczególnie rodzice, krewni, mężowie małoletnich żon, trenerzy i wychowawcy. Przypomniał, że tylko w Europie aż 18 mln dzieci jest ofiarami wykorzystywania seksualnego. Zgodnie z raportem włoskiego „Telefono Azzurro” prawie 69 proc. przypadków wykorzystywania ma miejsce w rodzinie. Wskazał też na znaczące w ostatnich latach rozprzestrzenienie się pornografii dziecięcej w internecie. Dzieje się to w sposób coraz bardziej potworny i okrutny. Papież przypomniał też o przemilczanym zjawisku turystyki seksualnej. „Według danych Światowej Organizacji Turystyki z 2017 roku, co roku 3 mln osób wyrusza w świat, by uprawiać seks z osobą małoletnią. Znamienne jest to, że sprawcy tych przestępstw, w większości przypadków, nie uznają, że to, co popełniają, jest karalne” – przypomniał Franciszek podkreślając, że powszechność i powaga plagi nadużyć seksualnych w naszych społeczeństwach nie umniejsza jej potworności w obrębie Kościoła.
Ojciec Święty podkreślił, że „nieludzkość tego zjawiska na poziomie światowym staje się jeszcze poważniejsza i bardziej skandaliczna w Kościele, ponieważ jest sprzeczna z jego autorytetem moralnym i wiarygodnością etyczną”. Wskazał, że osoba konsekrowana dopuszczająca się takich czynów zamiast być narzędziem zbawienia staje się narzędziem szatana. Stąd też trzeba nie tylko powstrzymać najpoważniejsze nadużycia środkami dyscyplinarnymi oraz procesami cywilnymi i kościelnymi, ale także zdecydowanie zmierzyć się z tym zjawiskiem zarówno w Kościele, jak i poza nim.
“Chciałbym tutaj powtórzyć jednoznacznie: jeśli w Kościele wystąpiłby chociaż jeden przypadek wykorzystywania – który sam w sobie jest potwornością – to taki przypadek zostanie potraktowany z najwyższą powagą – mówił Franciszek. – Istotnie w usprawiedliwionej złości ludzi Kościół widzi odzwierciedlenie gniewu Boga, zdradzonego i spoliczkowanego przez te nieuczciwe osoby konsekrowane. Echo cichego krzyku dzieci, które zamiast znaleźć w nich ojcostwo i przewodników duchowych znaleźli oprawców, wstrząśnie sercami znieczulonymi obłudą i władzą. Mamy obowiązek uważnie słuchać tego stłumionego milczącego krzyku”.
Franciszek wskazał, że to przestępcze zjawisko jest przejawem aktualnego ducha zła, który w swej bucie i pysze myśli, że wygrał. To tło jest tym bardziej przerażające, że dotyczy maluczkich. Stąd też trzeba podjąć wszelkie środki praktyczne, które oferują nam zdrowy rozsądek, nauka i społeczeństwo pamiętając zarazem o środkach duchowych.
“Celem Kościoła będzie zatem wysłuchanie, otoczenie opieką, chronienie i leczenie małoletnich wykorzystywanych, wyzyskiwanych i zapomnianych, gdziekolwiek się znajdują. Aby osiągnąć ten cel, Kościół musi wznieść się ponad wszelką polemikę ideologiczną i polityki medialne, które często wykorzystują dla różnych interesów dramaty, jakie przeżywają maluczcy – mówił Franciszek. – Zatem nadszedł czas wspólnej pracy, by wykorzenić to okrucieństwo z ciała naszego człowieczeństwa, podejmując wszelkie niezbędne środki już obowiązujące na poziomie międzynarodowym i na poziomie kościelnym. Nadszedł czas, aby znaleźć właściwą równowagę wszystkich zagrożonych wartości i zapewnić jednolite wytyczne dla Kościoła, unikając dwóch skrajności: parodii sprawiedliwości, spowodowanej poczuciem winy z powodu błędów przeszłości i presji świata mediów oraz swoistej samoobrony, która nie porusza przyczyn i następstw tych poważnych przestępstw”.
Odwołując się „najlepszych wzorców” sformułowanych pod kierunkiem Międzynarodowej Organizacji Zdrowia Papież wskazał osiem aspektów, na których Kościół będzie skupiał się w swej pracy legislacyjnej. Pierwszym jest ochrona dzieci. Wskazał, że „konieczna jest zmiana mentalności w celu zwalczania postawy obronno-reaktywnej by chronić instytucję, na rzecz szczerego i zdecydowanego poszukiwania dobra wspólnoty, dając pierwszeństwo ofiarom wykorzystywania w każdym znaczeniu”. Drugi aspekt to według Franciszka – nieskazitelna stanowczość. Zauważył, że „Kościół nie będzie szczędził swych wysiłków, aby uczynić wszystko, co w jego mocy, by przekazać wymiarowi sprawiedliwości każdego, kto popełnił takie zbrodnie”. Trzecim aspektem jest prawdziwe oczyszczenie:„Trzeba nauczyć się oskarżania samych siebie, jako osoby, jako instytucje, jako społeczeństwa. Istotnie nie możemy popaść w pułapkę oskarżania innych, co jest krokiem ku alibi, oddzielającym nas od rzeczywistości”.
Kolejne kluczowe aspekty to zapobieganie, czyli odpowiednie wymogi dotyczące doboru i formacji kandydatów do kapłaństwa oraz przeredagowanie wytycznych Konferencji Episkopatów, czyli „potwierdzenie potrzeby jedności biskupów w stosowaniu kryteriów, które mają wartość norm, a nie tylko wytycznych”. Papież wskazał, że szóstym ważnym aspektem jest towarzyszenie osobom pokrzywdzonym. Przywołał tu m.in. bolesne statystyki mówiące, że ok. 50 proc. osób, które same zostały wykorzystane, wykorzystuje następnie innych. Franciszek zaapelował, by „marnować czas” na wysłuchanie ofiar. Dwa ostatnie aspekty dotyczą świata cyfrowego i turystyki seksualnej. Papież wskazał na konieczność podjęcia wszelkich niezbędnych środków w celu ograniczania stron internetowych, które zagrażają godności, szczególnie dzieci. Wskazał, że by ograniczyć turystykę seksualną konieczne jest zastosowanie represji prawnych.
W swym przemówieniu kończącym szczyt na temat ochrony nieletnich Papież podziękował tym „wszystkim kapłanom i osobom konsekrowanym, którzy służą Panu wiernie i bez reszty, i którzy czują się pozbawieni czci i zdyskredytowani haniebnymi postawami niektórych swoich współbraci”. Podkreślił też znaczenie ważności przekształcenia tego zła w szansę oczyszczenia.
“Najlepszym osiągnięciem i najbardziej skutecznym postanowieniem, jakie możemy dać ofiarom, ludowi Świętej Matki Kościoła i całemu światu jest dążenie do nawrócenia osobistego i wspólnotowego, pokora, by się uczyć, słuchać, pomagać i chronić najbardziej bezbronnych – mówił Franciszek. – Stanowczo apeluję o kompleksową walkę przeciwko wykorzystywaniu małoletnich, w dziedzinie seksualnej, a także w innych dziedzinach, ze strony wszystkich władz i poszczególnych osób, aby poważny skandal księży pedofilów nie służył do ukrywania braku walki z nadużyciami popełnianymi przez nie-duchownych: tego żąda wiele ofiar ukrytych w rodzinach i różnych środowiskach naszych społeczeństw”.
