MAŁGORZATA CICHOŃ: – Słyszymy, że niektóre ciężkie choroby mogą być leczone za pomocą komórek macierzystych. Czy tego typu terapie są neutralne pod względem etycznym?
KRZYSZTOF SZYMONIAK, bioetyk, biotechnolog, specjalista ds. badań klinicznych, konsultant Poradni Bioetycznej w Krakowie: – Obecnie w Polsce mamy niewiele zaaprobowanych przez Ministerstwo Zdrowia terapii z zastosowaniem komórek macierzystych. Wyjątek stanowią m.in. terapie wykorzystujące komórki macierzyste szpiku kostnego. Najlepiej poznaną i najczęściej stosowaną jest transplantacja szpiku kostnego (lub samych komórek macierzystych wyizolowanych ze szpiku czy krwi obwodowej), którą stosuje się w wielu chorobach układu krwiotwórczego, zarówno nowotworowych, jak i nienowotworowych.
Jest możliwość zastosowania innych terapii, z tym że na zasadach eksperymentalnych, w ramach badań klinicznych. Jeżeli słyszymy, że pacjent przyjmuje jakąś terapię z zastosowaniem komórek macierzystych, to najczęściej są to właśnie terapie eksperymentalne. Trzeba mieć świadomość, że tego typu metody nie są sprawdzone, jeśli chodzi o ich skuteczność. Podczas badania klinicznego dopiero staramy się określić, czy dana metoda przynosi pożądany skutek terapeutyczny, a przede wszystkim czy jest bezpieczna dla pacjenta.
Większość spośród badanych obecnie w Polsce i na świecie terapii wykorzystuje dorosłe komórki macierzyste, a więc pobrane z organizmu dorosłego człowieka – czasami samego pacjenta. Zakładając, że zabiegi te wykonuje wykwalifikowany personel medyczny w myśl obowiązujących regulacji prawnych, pod nadzorem odpowiednich instytucji oraz z poszanowaniem praw pacjenta, należy uznać je za zgodne z zasadami personalizmu chrześcijańskiego i nauką Kościoła Katolickiego.
Na świecie przeprowadza się jednak szereg badań klinicznych z wykorzystaniem innych typów komórek macierzystych, w tym pochodzących z ludzkich zarodków. W tym ostatnim przypadku komórki pobiera się z embrionu ludzkiego powstałego w wyniku metody zapłodnienia in vitro. Ze względu na to, iż w procedurze pozyskania komórek macierzystych najczęściej dochodzi do zniszczenia ludzkich zarodków, próby użycia takich komórek w medycynie należy uznać za działanie nieetyczne.
Przy podejmowaniu decyzji o udziale w eksperymentalnej terapii należy również wziąć pod uwagę fakt, czy jest ona przeprowadzana w ramach badania klinicznego, czy też nie. Jeśli nie jest – istnieje ryzyko, że mamy do czynienia z niesprawdzoną i potencjalnie niebezpieczną terapią, stosowaną w celach zarobkowych. Natomiast w ramach badania klinicznego pacjent nie ponosi żadnych kosztów leczenia. Mamy także pewność, że jest ono zarejestrowane i odbywa się zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, czyli jest pozytywnie zaopiniowane przez Komisję Bioetyczną i Ministerstwo Zdrowia. Mamy więc ochronę prawną, choć, jak już wspomniałem, nadal nie mamy pewności, co do skuteczności danej metody. Gdyby jednak ryzyko przewyższało spodziewane efekty terapeutyczne, komisje nie wydałyby zgody na tego typu projekty badawcze.
Masz swoje pytanie?
Odwiedź: www.poradniabioetyczna.pl i skorzystaj z bezpłatnej porady.
